از نکات قابل‌توجه معاملات اين روز اما عبور پرقدرت ارزش معاملات خرد بورس تهران از 4600 ميليارد تومان بود که رکوردي غيرقابل باور و بي‌سابقه در کارنامه تاريخي اين بازار بود. در فرابورس نيز اين مهم تکرار شد و ارزش دادوستدها به 2200 ميليارد تومان رسيد. در شرايط فعلي به نظر مي‌رسد تنها قدرت پول است که مسير سهام را تعيين مي‌کند و هيچ متغير بيروني نمي‌تواند اثر محسوسي بر معاملات سهام بگذارد.
گردش 3/ 0 درصد نقدينگي کشور در سهام
همان‌طور که اشاره شد روز گذشته شاهد شکست پرقدرت رکورد تاريخي ارزش معاملات خرد سهام بوديم. به اين ترتيب بورس تهران شاهد دادوستد بيش از 4600 ميليارد تومان نقدينگي در ميان سهام بود. اين شرايط در ديگر بازارها نيز تجربه شد. به‌طوري‌که ارزش معاملات خرد فرابورس ايران نيز در شرايطي بي‌سابقه از 2200 ميليارد تومان فراتر رفت که از اين رقم بيش از 700 ميليارد تومان تنها به معاملات بازار پايه اختصاص داشت. به اين ترتيب در مجموع ارزش کل معاملات خرد بورس، فرابورس و بازار پايه از 6800 ميليارد تومان فراتر رفته است. علاوه بر اين همچنان در پايان معاملات شاهد انتظار ناکام حدود 500 ميليارد تومان نقدينگي براي ورود به گردونه معاملات بوديم. با يک تخمين از حجم نقدينگي کنوني کشور بايد گفت که اين عدد معادل 3/ 0 درصد از کل ارزش نقدينگي کشور محسوب مي‌شود که فاصله چشمگيري از رکورد سال‌هاي قبل دارد. شرايطي که در کنار ايجاد يک فرصت طلايي براي بازار سهام، در صورت عدم مديريت مي‌تواند در نهايت به ريسکي براي کل اقتصاد ايران بدل شود. چراکه افزايش قابل‌توجه ارزش دادوستدها، حکايت از تغيير مقياس بازار سهام دارد. پيش از اين به‌دليل وضعيت بازار سهام کشورمان، دغدغه چنداني درخصوص ميزان اثرگذاري اين بازار بر اقتصاد وجود نداشت. در شرايط فعلي با بزرگ شدن ارقام پول‌هاي جابه‌جا شده ميان معامله‌گران بورسي اما هر اصلاحي پس از ترکيدن حباب‌هاي قيمتي که با توجه به رشد غيرمنطقي قيمت‌ها غير محتمل هم نيست، مي‌تواند تبعات سنگيني براي اقتصاد کشور به‌دنبال داشته باشد. راهکار جلوگيري از وقوع اين رخداد اما در گرو بزرگ کردن ظرف در کنار رفع محدوديت‌هايي همچون دامنه نوسان و حجم مبنا و متنوع کردن ابزارهاي معاملاتي است. در بورس‌هاي به مراتب پيشرفته که از ابزارهاي مختلف معاملات بهره مي‌برند نيز نمونه‌هاي زيادي از حباب قيمتي مشاهده شده است. در نبود اين ابزار که تکليف به خودي خود مشخص است. در اين خصوص مطالعه گزارش صفحه 10 همين شماره از روزنامه «دنياي‌اقتصاد» توصيه مي‌شود.
همه چيز در «پول» خلاصه مي‌شود
واقعيت اين روزهاي بورس تهران، جهت‌گيري قيمت‌ها با اهرمي تحت عنوان پول است. پول‌هايي که در عدم جذابيت بازار‌هاي موازي و به انگيزه کسب سودهاي چند صد درصدي در کوتاه‌ترين زمان ممکن، سرمايه‌گذاري در بازار سهام را برگزيده و روانه گردونه معاملات اين بازار شده‌اند. شرايطي که سبب شده تا ارزش معاملات هزار ميليارد توماني که در دو سال اخير رويايي براي فعالان بازار سهام بود، اين روزها درحال نزديک شدن به 5 هزار ميليارد تومان باشد و ديگر رکوردزني‌هاي متوالي در اين بازار به امري طبيعي تبديل شود. در اين فضا ديگر سخن منطقي و تحليل جايي ندارد و حتي صورت‌هاي ضعيف مالي، نسبت‌هاي بالاي قيمت به درآمد بنگاه‌ها و ريزش قيمت‌هاي جهاني به سبب شيوع ويروس کرونا هيچ‌کدام توان مقابله با ميل بورس به صعود را ندارند و تنها جريان نقدينگي است که پرقدرت در برابر هر فشار عرضه‌اي ايستاده است.
بورس‌بازان بي‌اعتنا به پيرامون
واقعيت اين است که اين روزها، تثبيت ارزش دادوستدها در سطوح بالاتر از 3 هزار ميليارد تومان سبب شده تا هرگونه موج اصلاحي به سرعت با چرخش مسير همراه شود. در اين شرايط هر اصلاح قيمتي به فرصتي براي ورود سرمايه‌ها تبديل مي‌شود. در اين اوضاع و احوال ديگر نگاه به معيارهاي ارزندگي سهام جايي ندارد و هرگونه عرضه‌اي با قدرت پول مهار مي‌شود. به اين ترتيب شاهد شکل‌گيري چرخه ورود پول‌هاي تازه و رشد قيمت سهام در بورس تهران هستيم. چرخه‌اي که با بي‌اعتنايي به متغيرهاي واقعي همراه بوده و به‌نظر مي‌رسد جز با اتفاقات عجيب در هم شکسته نمي‌شود. مثال واقعي و نزديک عدم اعتناي بورس‌بازان به متغيرهاي پيراموني، شيوع ويروس جديد در چين و سرايت آن به اروپا و آمريکا بود که کاهش محسوس قيمت‌ها در بازار جهاني را به‌دنبال داشته است. جايي که هفته گذشته بهاي هر بشکه نفت برنت با افت حدود 5 درصدي به کمتر از 62 دلار رسيد و مس نيز که بعد از امضاي توافق فاز اول تجاري بين چين و آمريکا به سقف 10 ماهه خود رسيده و تا مرز 6300 دلاري در هر تن پيش رفته بود، ريزش 370 دلاري را در هفته گذشته تجربه کرد و به زير مرز 6 هزار دلاري بازگشت. هر چند به‌دنبال افت قيمت‌هاي جهاني، سهام شرکت‌هاي کالامحور بورس تهران با کاهش اقبال از سوي معامله‌گران مواجه شدند، اما با توجه به گزارش‌هاي ضعيف دوره‌اي چندان نيز شرايط نامطلوبي را تجربه نکردند.
کمرنگ شدن سناريوي اصلاح؟
هر چند منطق‌هاي بنيادي مي‌تواند بر مسير قيمتي سهام در بلندمدت اثرگذار باشد اما درحال‌حاضر قدرت نقدينگي فراتر از آن رفته که بتوان تحليل‌هاي منطقي را معتبر دانست. واقعيت اين است که منطق‌هاي خريد سهام تا جايي معتبر شناخته مي‌شوند که عامل بزرگ‌تري همانند نقدينگي که اين روزها به 7 هزار ميليارد تومان نزديک شده است، به مهم‌ترين اهرم صعود بازار تبديل نشده باشد. با وجود اين نگاهي به تئوري‌هاي اقتصادي و همچنين تجربيات جهاني نشان مي‌دهد که نبايد انتظار داشت وضعيت کنوني براي طولاني‌مدت ادامه پيدا کند. هر چند در صورتي که سناريوي تورم سنگين را براي اقتصاد کشور متصور باشيم، تمامي معادلات ارزش‌گذاري سهام مي‌تواند دستخوش تغيير شود. از اين‌رو بجاست مديران اقتصادي کشور با افزايش دانش خود از بازار سهام، استفاده حداکثري از وضعيت کنوني داشته باشند تا پشيماني احتمالي به حداقل ميزان آن برسد.
همگام با بازيگران
در روزي که شاخص سهام صعود 1311 واحدي را تجربه کرد، بازيگران حقيقي، به حفظ نقش خود به‌عنوان خريدار ادامه دادند. در اين مسير روز يکشنبه حدود 99 ميليون و 130 هزار سهم به ارزش 189 ميليارد تومان به پرتفوي حقيقي‌ها افزوده شد. در ميان 38 صنعت فعال بورسي نيز ديروز بيشترين خالص خريد بازيگران حقيقي در سهام زيرمجموعه گروه خودرو و ساخت قطعات رقم خورد. به اين ترتيب ديروز 60 ميليارد و 960 ميليون تومان از پرتفوي حقوقي‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. پس از آن نيز گروه تامين آب، برق و گاز با دو نماد فعال «بفجر» و «مبين» شاهد خالص تغيير مالکيت 59 ميليارد و 200 ميليون توماني در مسير حقوقي به حقيقي بودند. غذايي‌ها نيز ديروز مورد توجه معامله‌گران خرد بازار قرار گرفتند و خالص خريد 25 ميليارد و 100 ميليون توماني را رقم زدند.
در ميان شرکت‌هاي بورسي نيز نماد معاملاتي شرکت پتروشيمي مبين در اولويت خريد معامله‌گران خرد قرار گرفت. از اين رو ديروز 32 ميليون و 260 هزار سهم «مبين» به ارزش 38 ميليارد و 400 ميليون تومان در سمت حقوقي به حقيقي جابه‌جا شد. در «خساپا» نيز حقيقي‌ها خالص خريدي به ميزان 30 ميليارد و 500 هزار تومان را رقم زدند. سهام شرکت گلوکوزان نيز ديروز مورد توجه بازيگران خرد بازار قرار گرفت. در اين نماد معاملاتي روز گذشته حدود 3 ميليون و 400 هزار سهم به ارزش 29 ميليارد و 400 ميليون تومان از پرتفوي حقوقي‌ها به سبد سهام معامله‌گران خرد افزوده شد. در آن‌سوي بازار اما اين نمادهاي زيرمجموعه بانکي بورس تهران بودند که مورد توجه معامله‌گران عمده قرار گرفتند. اين گروه ديروز شاهد جابه‌جايي حدود 36 ميليارد و 600 ميليون تومان نقدينگي در مسير حقيقي به حقوقي بود. همچنين ديروز درگروه فلزات اساسي، حدود 15 ميليارد تومان به پرتفوي حقوقي‌ها افزوده شد. در ميان شرکت‌ها اما سهام شرکت سرمايه‌گذاري خوارزمي شاهد خالص تغيير مالکيت 61 ميليون و 500 هزار سهم خود به ارزش 17 ميليارد و 100 ميليون تومان به سمت پرتفوي حقوقي‌ها بود. پس از آن نيز سهام بانک ملت شاهد جابه‌جايي 11 ميليارد و 700 ميليون تومان نقدينگي در مسير حقيقي به حقوقي بود. در اين روز «فملي» نيز مورد توجه سهامداران عمده بازار قرار گرفت و خالص خريد 10 ميليارد و 200 ميليون توماني از سوي اين گروه از بازيگران سهام را تجربه کرد.
در همين رابطه بخوانيد: