خودنمايي مرزهاي حمايتي
ديروز شاخص سهام بيش از ۳ هزار واحد از افت خود را جبران کرد و ضمن بيشترين بازدهي در يکونيم ماه اخير، توانست کانال ۱۶۰ هزار واحدي را باز پس بگيرد. ريزشهاي دستهجمعي طي روزهاي اخير سبب شد تا قيمت بسياري از سهمها به سطوح جذابي برسند و انگيزه را براي رشد تقاضا قوت ببخشند. «دنياياقتصاد» هم در گزارش روز شنبه خود به «مرزهاي حمايتي در بورس تهران» پرداخت و ضمن تاکيد بر تفاوت سودآوري در صنايع و بنگاههاي مختلف، عملکرد قابلقبول اغلب شرکتها را عامل حمايت از قيمتها عنوان کرد. با اين حال، روز شنبه شاهد غفلت فعالان بورسي از متغيرهاي مثبت موثر بر سهام و افت قيمتها در جريان جمعي بوديم. قرار گرفتن در وضعيتي خطير از حيث ريسکهاي جهاني، جريان عرضه را که عمدتا معطوف به صنايع وابسته به بازارهاي جهاني بود، شدت بخشيد و از آنجا که بخش عمدهاي از ارزش بازار در اختيار اين دسته از سهمهاست، طبيعي بود که فضاي منفي به کل بازار سرايت کند.ترس از تداوم جنگ تجاري و ادامه روند نزولي قيمت در بازارهاي کالايي جهان چنان سايه سنگيني بر معاملات کمعمق بورس تهران افکنده بود که امکان هرگونه رفتار منطقي در بين عموم سرمايهگذاران از دست رفته بهنظر ميرسيد. بنابراين از آنجا که عوامل بيروني در ريزش قيمتها نقش عمدهاي داشتند، بازار نااميدانه چشم به تغييرات در تحولات بازار جهاني دوخته بود.
چراغهاي سبز توافق
شامگاه گذشته شي جينپينگ، رئيسجمهوري چين و همتاي آمريکايياش، دونالد ترامپ در حاشيه نشست سران ۲۰ قدرت برتر اقتصادي، طي ديداري حساس در آرژانتين توافق کردند تا پس از ماهها جنگ تجاري، آتشبسي ۹۰ روزه اعلام کنند. در همين راستا،کاخ سفيد اعلام کرد، روساي جمهوري دو کشور توافق کردند که وضع تعرفههاي جديد را موقتا متوقف کرده و براي رسيدن به يک توافق تجاري تازه طي ۹۰ روز تلاش کنند. جنگ تجاري بين ايالاتمتحده و چين مهمترين علت ريزش قيمت در بازارهاي سهام و کالايي جهان بود. حال با رفع تنش بين اين دو قدرت اثرگذار اقتصادي، پيشبيني ميشود که بازارهاي جهاني تحتتاثير قرار گيرند و با گشايش دروازههاي اميد، قيمتها در پي رشد تقاضا بهبود پيدا کنند. بنابراين، بازگشايي بازارها در معاملات امروز حائز اهميت بسياري است و با توجه به نتايج مثبت در گفتوگوي سران دو کشور مزبور بايد به انتظار رشد قيمتها نشست.
دو نگاه به بازارها
البته رشد مورد انتظار قيمت در پي توافقات چين و آمريکا با ترديدهايي هم روبهرو است. شايد يکي از مهمترين پرسشهاي فعالانبورس تهران هم سرنوشت قيمت کالاها در بازارهاي جهاني در عصر پساتوافق باشد. در اين شرايط برخي از موسسات مالي بينالمللي معتقدند که ريزشهاي اخير اولين نشانههاي ورود به دوره طولانيتري از رکود در اقتصاد جهاني است. اين گروه با اتکا به وضعيت خطير بازارهاي بدهي و پيشي گرفتن شديد بخش مالي از بخش واقعي اقتصاد جهاني نسبت به آينده بازارها هشدار ميدهند. بر اساس مستندات اين رويکرد، ميزان بدهي جهاني از رکورد خود در سال ۲۰۰۷ بالاتر رفته است. از طرفي، جنگ تجاري تسهيلگر ورود به چرخه رکود شد که بخشي از آن در ريزشهاي اخير شاخصهاي سهام و کالايي انعکاس پيدا کرد. در نقطه مقابل، برخي از تحليلگران با نظر رفع تنشهاي تجاري امکان بازگشت قيمت کالاها -نفت و فلزات- را دور از دسترس نميدانند و روند قيمتها را در ميانمدت مثبت ارزيابي ميکنند. حال بايد ديد در جدال اين دو نگاه، کدام يک تصوير واقعيتري از آينده دارند.
نفت در انتظار نشست اوپک
اهالي بورس تهران به خوبي ميدانند که افت شديد بهاي نفت نقش مهمي در ريزشهاي اخير شاخص بورس تهران داشته است. حال نگاه بورسيها به تحولات پس از ديدار سران قدرتهاي اقتصادي در آرژانتين و توافق براي بهبود روابط تجاري، به خودنمايي قدرتهاي نفتي در نشست پيشروي اوپک و متحدانش در حمايت از قيمتهاي نفت دوخته شده است. اين نشست قرار است ششم دسامبر برگزار شود. سيگنالهاي ارسالي طرفهاي ذينفع نشاندهنده عزم اين نهاد براي جلوگيري از کاهش بيشتر قيمت نفت است. اظهارات اعضاي کميسيون اقتصادي اوپک در کنار روابط «گرم و صميمانه» روسيه و عربستان بهعنوان اضلاع مهم اين نشست هم حاکي از اجماع بر سر حمايت از قيمتها از مجراي کاهش عرضه است. کميته مشاوران اوپک به وزيران نفت کشورهاي عضو پيشنهاد کرده است، اين سازمان توليد روزانه نفت خود را يک ميليون و ۳۰۰ هزار بشکه نسبت به ماه اکتبر سال ۲۰۱۸ ميلادي کاهش دهد تا بتواند عرضه و تقاضاي نفت در سال آينده ميلادي را دوباره متوازن کند.
حضور سرمايههاي خرد در جبهه خريد
پس از يک هفته فروش بيوقفه سهام از سوي سهامداران حقيقي، اميدواري به بهبود وضعيت بازارهاي جهاني اين گروه از فعالان را به تحرک بيشتر در جبهه خريد ترغيب کرد. فعالان حقيقي در هفتههاي اخير به دلايل يادشده عمدتا فروشنده سهم بودهاند. به عبارت ديگر، نگراني از تداوم و تشديد جنگ تجاري و روند نزولي قيمت کالاها در بازار جهاني سرمايههاي خرد را وادار به خروج از جريان معاملات سهام کرد؛ فرآيندي که در نبود فضاي تحليلي در بين اهالي بورسي به ريزشهاي اخير سهام دامن زد. از آنجا که خروج سرمايههاي خرد عمدتا با محرکهاي بيروني نظير تحريمها و ريزشهاي جهاني صورت گرفت، طبيعتا تغيير در اين معادلات ميتوانست ورود مجدد سرمايه به جريان سهام را در پي داشته باشد. از اين منظر، اميد به بهبود روابط تجاري بين چين و آمريکا را بايد بنمايه رشد تقاضا و تقويت خالص خريد سهامداران حقيقي در معاملات بورس تهران عنوان کرد. توزيع متوازن نقدينگي در گروههاي مختلف در معاملات ديروز شاهد اين مدعاست. در واقع در شرايطي که عاملي کلان بر کل بازار اثرگذار است، تقاضاي عمومي بهاي بيشتر سهمها را به سمت بالا هدايت ميکند.
اما نميتوان از رگههاي هيجاني اين رفتار هم چشم پوشيد. ديروز بيش از ۲۰۰ نماد بورسي (معادل ۶۵ درصد تعداد نمادها) در پايان معاملات با رشد قيمت پاياني سهم مواجه شدند و ۴۰ نماد هم با صف خريد به کار خود پايان دادند. چنان که ملاحظه ميشود تاثير خوشبينانه رفع موقت تنشهاي تجاري در کل بازار اثر گذار بوده است؛ بهطوري که گروههاي غيرمرتبط با تحولات جهاني هم جزو صنايعي بودند که با اقبال مطلوبي از سوي سهامداران خرد مواجه شدند. اما واقعيت اين است که حرکتهاي گروهي - چه صعودي و چه نزولي- همواره با چاشني هيجان توام بوده است. يکي از ويژگيهاي خطرخيز حرکتهاي گروهي در بازار، فقدان تحليل نسبت به سودآوري سهم و در نتيجه تقليد کورکورانه از تحرکات ديگر سرمايهگذاران است که فرجام مطلوبي براي اغلب بورسبازان-بهويژه تازهواردها- در پي نخواهد داشت.
روز خوش صنايع بزرگ
شاخص ۲۹ صنعت از صنايع ۳۸ گانه بورسي تهران در معاملات ديروز افزايش يافت. چنان که انتظار ميرفت سهام صنايع اصلي با استقبال چشمگير سهامداران خرد مواجه شد و بسياري از سهمهاي متعلق به اين گروهها صف طولاني خريد را تجربه کردند. بررسي ميزان تقاضا در صنايع بورسي در معاملات ديروز نشان ميدهد که سهامداران حقيقي بيشتر در صنايع کالايي خريدار بودهاند تا فروشنده. گروه پالايشي بورس تهران در اين روز گوي سبقت را در رشد قيمت از بقيه ربود و ضمن جذب سرمايههاي خرد، صدرنشين فهرست صنايع با بيشترين ميانگين رشد روزانه شد. شاخص اين گروه در پايان معاملات ديروز ۲/ ۴ درصد رشد کرد. متوسط قيمت در صنعت فلزات هم روز گذشته بيش از ۳درصد افزايش يافت. معدنيها ۷/ ۲ درصد و پتروشيميها هم رشد ۶/ ۱ درصدي را تجربه کردند. افزون بر گروه لاستيک که رشد بالاي ۳ درصدي داشت، متوسط قيمت در گروه خودرو نيز با رشد چشمگير تقاضا ۴/ ۳ درصد مواجه شد.