ونتيلاتور را به کدام بازار وصل کنيم؟روزنامه دنياي اقتصاد مورخ 9 تيرماه 1399

 حجم نقدينگي در اسفند ماه سال ۱۳۹۸ با ۳/ ۳۱ درصد رشد نسبت به سال قبل به ۲۴۰۰ هزار ميليارد تومان رسيد. نقدينگي عبارت است از مجموع پول (اسکناس و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌هاي ديداري) و شبه پول (سپرده‌هاي غيرديداري مدت‌دار، سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري و اوراق مشارکت).

ارزش معاملات بورس، شامل بازارهاي اول و دوم، بازار بدهي و بازار مشتقه در سال ۱۳۹۸معادل۵۱۳ هزار ميليارد تومان بود. در بهار امسال ۵۰ هزار ميليارد تومان پول جديد وارد بازار سرمايه شده و شاخص کل بورس ۱۸۰ درصد رشد کرده است.

 سوال اين است که اين پول‌هاي مبادله‌شده يا وارد شده در بورس کجا است؟ آيا بازار سرمايه کارآيي لازم را در جذب نقدينگي و انتقال آن براي افزايش توان توليدي واحدهاي اقتصادي داشته است؟

 در عرضه اوليه سهام شرکت‌ها که در سال گذشته ۵/ ۳ هزارميليارد تومان بوده؛ هيچ پولي به شرکت‌هاي عرضه شده در بازار وارد نشده است. اين پول از حساب‌هاي بانکي خريداران سهام به حساب‌هاي بانکي عرضه‌کنندگان سهام منتقل شده است.

 تامين مالي شرکت‌ها از طريق بازار سرمايه در سال ۱۳۹۸ شامل ۷/ ۴۱ هزار ميليارد تومان افزايش سرمايه از محل آورده نقدي، مطالبات حال‌شده سهامداران و سود انباشته (غير از مازاد تجديد ارزيابي) و صدور اوراق بدهي شرکت‌ها به مبلغ ۱/ ۷ هزار ميليارد تومان بوده است. بنابراين با فرض اينکه افزايش سرمايه و اوراق بدهي مزبور کلا براي افزايش ظرفيت توليدي و نه تامين سرمايه در گردش شرکت‌ها انجام شده باشد، عملا از ۵۶۳ هزار ميليارد تومان مبادلات انجام شده و پول جديد وارد شده در بورس فقط ۸/ ۴۸ هزار ميليارد تومان آن (۷/ ۸درصد) نصيب شرکت‌هاي بورس شده است.

 پس اين پول‌ها کجاست؟

اين پول‌ها يا از نوعي پول به نوعي ديگر از پول؛ يا از شبه‌پول به پول تبديل شده است. سپرده‌هاي ديداري در آذر سال ۱۳۹۸ نسبت به سال قبل ۶۷ درصد رشد داشته است و سهم سپرده‌هاي سرمايه‌گذاري بلندمدت از کل سپرده‌ها به ميزان ۷/ ۳ درصد کاهش يافته است. به عبارت ديگر پول‌هايي که جذب بورس شده بين حساب‌هاي بانکي معامله‌گران در بانک‌هاي مختلف در گردش بوده است.

 از کل تسهيلات اعطايي بانک‌ها در سال ۱۳۹۸ به مبلغ ۹،۷۵۰ ميليارد تومان، مبلغ ۳،۴۴۷ هزار ميليارد تومان صرف ايجاد و توسعه فعاليت‌هاي اقتصادي شده و مابقي به تامين سرمايه در گردش، بازرگاني و خدمات تخصيص يافته است.

 اعطاي تسهيلات از محل سپرده‌هاي ديداري که در حال‌حاضر از بانکي به بانک ديگر منتقل مي‌شود، ريسک نقدينگي بانک‌ها را به‌شدت افزايش خواهد داد. به‌نظر مي‌رسد بانک‌ها در سال ۱۳۹۹، از يک‌طرف با کاهش تقاضا براي تسهيلات و از طرف ديگر با وجود مطالبات معوق و کاهش منابع براي اعطاي تسهيلات براي توسعه فعاليت‌هاي اقتصادي مواجه باشند.

 يکي از سخت‌ترين تصميم‌هايي که اين روزها پزشکان در معالجه بيماران مبتلا به کرونا با آن روبه‌رو هستند، اين است که ونتيلاتور را به کدام بيمار بدهند.

 ونتيلاتور فعلا روي دستگاه تنفسي بازار سرمايه نصب است ولي بازار پول هم ممکن است به تنگي نفس بيفتد.

 به هرحال ونتيلاتور، درمان نيست، واکسن لازم است و بايد راه درمان را پيدا کرد.