به دنبال رشدهاي اخير بورس در فاصله کمتر از يک درصدي سقف تاريخي (ثبت‌شده در مهر) قرار گرفته است. به‌صورت عمومي سقف تاريخي به خصوص براي معامله‌گران تکنيکال (علاقه زيادي به اين نوع تحليل ميان معامله‌گران سهام وجود دارد) يک مقاومت رواني براي معامله‌گران محسوب مي‌شود. در چنين شرايطي معامله‌گران در بورس تهران به حافظه تاريخي خود از سهام مراجعه مي‌کنند. در اين خصوص نيز مدت زمان زيادي (حدود ۶ ماه و نيم) از برخورد شاخص سهام به سقف تاريخي (ميانه کانال ۱۹۵ هزار واحد) نگذشته است. شاخص سهام پس از برخورد با سقف مزبور در مهر ۹۷ در مسير نزولي پرشتابي قرار گرفت. در چنين شرايطي بعضا مشاهده مي‌شود که معامله‌گران به دنبال شباهت‌هاي فضاي کنوني (با نزديک شدن به سقف تاريخي) با دوره گذشته عقبنشيني شاخص از سقف تاريخي هستند تا تحليل‌هاي نموداري را توجيه کنند. اين موارد در کنار حساسيت به سطح رواني پيش رو (سقف تاريخي شاخص) باعث شده که نگراني از اصلاح شديد سهام مطرح شود. در چنين شرايطي اين سوال مطرح مي‌شود که آيا دوران صعود سهام به پايان رسيده است و آيا مطابق با پاييز بايد در انتظار اصلاح محسوس قيمت سهام در بورس تهران بود؟
جايگاه بورس در مقايسه با رقبا
پس از نزديک به دو ماه آمارهاي قابل توجهي را در بورس تهران شاهد هستيم. از ابتداي اسفند بازار ارز بازدهي حدود ۶ درصدي را به ثبت رسانده است و اين در حالي است که شاخص کل بورس تهران بازدهي بيش از ۲۳ درصدي را به ثبت رسانده است. طي اين مدت سکه بازدهي کمتر از ۸ درصدي داشته است. ارزش معاملات سهام در معاملات چهارشنبه با نزديک شدن به سقف تاريخي شاخص کل به بيش از هزار ميليارد تومان رسيد. بررسي بازارها از ابتداي مهر تاکنون نيز نشان از پيشتازي بورس تهران در مقايسه با ديگر بازارها مي‌دهد. بر اين اساس شاخص کل بورس تهران از ابتداي مهر تاکنون بازدهي ۲۱ درصدي را نشان مي‌دهد و اين در حالي است که دلار در بازار ارز تهران افت بيش از ۴ درصدي را تجربه کرده است و سکه نيز با رشد کمتر از ۸ درصد مواجه شده است. با اين حال در مقايسه وضعيت کنوني بازارها با ابتداي سال ۹۷ همچنان بورس تهران جامانده بازارها محسوب مي‌شود. بر اين اساس شاخص کل بورس تهران در مقايسه با ابتداي ۹۷ رشد حدود ۱۰۱ درصدي را تجربه کرده است و اين در حالي است که دلار و سکه به ترتيب بازدهي ۱۸۴ و ۲۰۰ درصدي را طي اين مدت به ثبت رسانده‌اند.
با رشد شاخص کل بورس تهران در هفته‌هاي اخير، اين نماگر در آستانه عبور از سقف تاريخي خود قرار گرفته است. با اين حال پس از پيشتازي بورس در هفته‌هاي گذشته اين سوال مطرح مي‌شود که آيا سهام پس از رشدهاي اخير و در حالي‌که ساير بازارها به خصوص ارز رشد مشابهي را تجربه نکرده‌اند مي‌تواند همچنان در عبور از سقف تاريخي و ادامه مسير صعودي موفق باشد. برخي نسبت به اين موضوع چندان خوشبين نيستند و بر اين اساس به دنبال خالي کردن سهام موجود در پرتفو هستند. با اين حال معامله‌گران بسياري نيز به ادامه صعود سهام معتقد هستند و در شرايط کنوني سهام را همچنان بازاري با بيشترين پتانسيل براي سرمايه‌گذاري مي‌دانند.
هواشناسي سهام در نزديکي سقف تاريخي
شاخص سهام طي هفته‌هاي اخير با رشدهاي پياپي بار ديگر به سقف تاريخي نزديک شده است. شاخص کل بورس تهران در معاملات چهارشنبه در مرز ۱۹۴ هزار واحد متوقف شد. در ابتداي معاملات چهارشنبه سهام به خصوص گروه فلزات اساسي با استقبال قابل توجه معامله‌گران قرار گرفتند و در ميانه معاملات نيز بر شدت عرضه‌ها افزوده شد. با اين حال در ادامه بار ديگر شاهد قدرت‌نمايي تقاضا بوديم. واضح است که فروشندگان سهام احتمالا به ادامه صعود اميدوار نيستند و از سوي ديگر خريداران خوشبين به رشد ادامه‌دار سهام همچنان در سمت خريد فعال هستند. با اين حال برآيند تغييرات قيمتي سهام در روز چهارشنبه از قدرت بيشتر انتظارات صعودي حکايت داشت. همان‌طور که اشاره شد يکي از دغدغه‌هاي معامله‌گران سهام مقايسه وضعيت کنوني بورس با مهر (ثبت سقف تاريخي و در ادامه عقبنشيني سهام) است. بر اين اساس اين موضوع مطرح مي‌شود که در آن دوره نيز در حالي‌که بورس به سقف تاريخي رسيده بود همزمان با اصلاح نرخ دلار در بازار آزاد سهام نيز در مسير نزولي قرار گرفت. بر اين اساس افت اخير نرخ دلار در بازار ارز تهران را نخستين نشانه براي پايان روند صعودي مي‌دانند. با اين حال با نگاهي دقيق‌تر مشخص مي‌شود که چنين استدلالي چندان نمي‌تواند درست باشد. دلار طي روزهاي اخير از سطوح ۱۴ هزار توماني عقبنشيني کرده است و کارشناسان احتمال افت بيشتر نرخ دلار را مطرح مي‌کنند، در چنين شرايطي همچنان درخصوص نرخ دلار نمي‌توان اظهارنظر قطعي داشت و عوامل بسياري از جنبه‌هاي اقتصادي يا جنبه‌هاي رواني مانند سيگنال‌هاي سياسي مي‌توانند بر نوسانات نرخ ارز دامن بزنند. از سوي ديگر همان‌طور که در گزارش‌هاي دو ماه اخير بارها در «دنياي اقتصاد» اشاره شده است محرک اصلي رشد قيمتي سهام جبران عقب‌ماندگي سهام از نرخ دلار در بازار آزاد است (فاصله فاحش نرخ نيمايي و آزاد). بارها تاکيد شده است که بايد به نرخ تسعير ارز در صورت‌هاي مالي شرکت‌هاي صادراتي بورسي توجه داشت. نرخ نيمايي از سطوح دستوري و پايين خود فاصله گرفته است و اثرات اين موضوع به قطع در عملکرد ۱۲ ماهه شرکت‌ها منعکس خواهد شد. نمونه اين موضوع در شناسايي سودهاي قابل توجه حاصل از تسعير ارز در صورت‌هاي مالي نيمه نخست سال ۹۷ در بسياري از شرکت‌ها خودنمايي کرد. نکته ديگر به انتظارات آتي بازمي‌گردد که همچنان سناريوهاي افت محسوس نرخ دلار را رد مي‌کند. سقف تاريخي نرخ دلار از نظر کارشناسان براي سناريوهاي بسيار بدبينانه قابل طرح است و سطوح پايين دلار نيز با توجه به وضعيت کنوني بودجهدولت و مولفه‌هاي اقتصادي چندان محتمل نيست.
وجه تمايز دوم بورس فروردين با مهر
نکته ديگر به رونق بازار جهاني طي هفته‌هاي اخير بازمي‌گردد. در مهر همزمان با افت نرخ دلار در بازار داخل افت قيمت نفت و ديگر کالاها در بازار جهاني نيز مشاهده شد که به افت قيمتي سهام دامن زد. روز گذشته در لحظه تنظيم اين گزارش هر تن مس بيش از ۶۵۰۰ دلار، هر تن روي بيش از ۲۹۰۰ دلار و همچنين قيمت هر بشکه نفت برنت نيز در سطح ۷/ ۷۱ دلار قرار داشت. قطعا درخصوص بازار جهاني نيز با توجه به عدم قطعيت‌هاي موجود نمي‌توان اظهارنظر قاطعي داشت. از طرفي مواردي مانند چشم‌انداز مثبت حصول توافق تجاري ميان چين و آمريکا (دقيقا برخلاف مهر) و برخي از آمارهاي اقتصادي سوخت رشد قيمتي کالاهاي پايه در بازار جهاني شده است و از سوي ديگر برخي از کارشناسان از ماه‌ها قبل نسبت به وقوع رکود در اقتصاد جهاني هشدار داده‌اند. در ترديدهاي موجود تنها مي‌توان به قيمت‌هاي کنوني اعتماد کرد و سطوح کنوني قيمتي نيز سيگنال مثبت براي بورس تهران و سهام شرکت‌هاي وابسته در گروه‌هاي مختلف کالايي است.
آيا صعود سهام ادامه‌دار است؟
در شرايط کنوني مي‌توان گفت همچنان احتمال صعود سهام بيشتر از افت آن است. البته به اين معني نيست که همه نمادها داراي يک پتانسيل براي صعود هستند. در شرايط کنوني حتي براي برخي از گروه‌ها مي‌توان هشدار به حبابي شدن قيمت‌ها را با متغيرهاي کنوني مطرح کرد.گرچه سهام در ماه‌هاي اخير مسير صعودي را در پيش گرفته است با اين حال به‌صورت مشخص نرخ‌هاي کنوني دلار در بازار آزاد در سهام شرکت‌ها لحاظ نشده است. نکته ديگر به وضعيت مناسب بازار جهاني بازمي‌گردد که در کنار رفع شدن نسبي گره‌هاي صادراتي اثر مثبت بر سودآوري شرکت‌ها داشته باشد. نکته سوم توجه ويژه به فصل مجامع و تقسيم سود شرکت‌ها است. اگر بنا باشد سودهاي برآوردي کارشناسان (به گزارش اجماع تحليل‌گران مراجعه شود)، سود حاصل از تسعير ارز (رشد نرخ نيمايي نسبت به عملکردهاي فصلي) اضافه شود بايد در انتظار تقسيم سودهاي قابل توجه در فصل مجامع بود. عوامل بازاري که هميشه بهانه‌اي براي صعود سهام بوده‌اند نيز براي بازي معامله‌گران و ورود نقدينگي کم نيست و از اين منظر نيز مي‌توان بهانه‌هاي مختلف را براي رشد سهام مطرح کرد. بر اين اساس همچنان احتمال تشديد قدرت نقدينگي تازه‌نفس در سهام وجود دارد (رشد بيش از پيش ارزش معاملات). با اين حال دو نکته که بايد مورد توجه قرار گيرد لزوم تفکيک سهام در گروه‌هاي مختلف به منظور جلوگيري از زيان است. نکته ديگر اينکه انتظار براي رشد سهام به منظور صعود قطعي سهام طي روزهاي آتي نيست بلکه چشم‌انداز سهام همچنان صعودي به نظر مي‌رسد. اگر از لنز دلار به سهام نگاه کنيم مي‌توان گفت سهام همچنان پتانسيل صعود ادامه‌دار را دارد. با اين حال بايد به ريسک‌هاي احتمالي که مي‌تواند به سهام اضافه شود نيز اشاره کرد. لازم به ذکر است که در زمان رشدهاي چشم‌بسته و پرشتاب بورس در پايان شهريور و روزهاي نخست مهر «دنياي اقتصاد» به صعود افسارگسيخته سهام و احتمال اصلاح سنگين اشاره کرده بود. در شرايط کنوني نيز پس از صعودهاي اخير بايد در انتظار يک موج اصلاحي در سهام بود اما با وضعيت موجود به نظر مي‌رسد اين اصلاح چندان دوامي ندارد. شايد بزرگ‌ترين ريسک بورس در شرايط کنوني سياست‌گذاري‌هاي اشتباه مانند ايجاد موانع دوباره در بورس کالا مانند اجبار به عرضه فولادي‌ها در بورس کالا و ممانعت از صادرات باشد؛ بلايي که مديران دولتي بر توليدکنندگان در سال ۹۷ نازل کردند و به دنبال آن صادرات کشور در مواردي مانند فروش خارجي فلز روي افت قابل توجهي داشت. چنين سياست‌هاي رانت‌زا بايد مورد توجه معامله‌گران قرار گيرد.
