جزئيات تجارت خارجي کشور با ۲۵کشور هدف در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال منتشر شد. آمار و ارقام اعلام‌شده از سوي سازمان توسعه تجارت وضعيت صادرات به تفکيک بخش‌هاي عمده را نيز مشخص کرده است؛ مطابق آمارها در اين بازه زماني بخش ميعانات گازي و معدن با بيشترين افت صادرات نسبت به مدت مشابه سال قبل مواجه شده و بخش پتروشيمي با بيشترين رشد صادراتي همراه شده است. اما بخش مهمي از آمار ارائه شده به بررسي وضعيت تجارت خارجي ايران با ۲۵ کشور اول هدف اختصاص دارد. وضعيت تجارت خارجي ايران با اين کشورها نشان مي‌دهد که بيش از ۹۰درصد از ارزش تجارت خارجي ايران مبادله با اين کشورها است. از مجموع ۲۵ کشور هدف، ايران با ۱۴ کشور تراز تجاري مثبت و با ۱۱ کشور نيز تراز منفي دارد. بر اين اساس، آلماناولين کشوري است که ايران بيشترين تراز منفي تجاري را با آن به‌دست آورده و بعد از آن چين در صدر فهرست کشورهايي قرار دارد که ايران با آنها تراز تجاري منفي داشته است. از سوي ديگر، عراق و افغانستان دو کشوري هستند که ايران بالاترين تراز مثبت تجاري را با آنها به ثبت رسانده است. همچنين در ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس، امارات‌متحده‌عربي تنها کشوري است که ايران داراي تراز تجاري منفي با آن است. اما آمار کلي از مجموع تجارت ايران با ۲۵ کشور اول هدف نشان مي‌دهد که ارزش صادرات ايران به اين کشورها ۳۳ ميليارد و ۶۷۰ ميليون دلار بوده و از سوي ديگر اين کشورها مجموعا بيش از ۲۶ ميليارد دلار به ايران واردات داشته‌‌اند تا حجم ارزشي اين مبادلات به بيش از ۶۰ ميليارد دلار برسد. بررسي و مقايسه اين آمار نشان مي‌دهد که تراز تجاري ايران با اين کشورها ۷ ميليارد و ۲۰۵ ميليون دلار ثبت شده است.
وضعيت بخش‌هاي عمده صادراتي
بررسي‌هاي کلي از وضعيت تجارت خارجي کشور طي ۱۰ماه منتهي به دي ماه ۹۷، نشان مي‌دهد ميزان صادرات غيرنفتي با احتساب کالا و ميعانات گازي، ۳۶ ميليارد و ۳۵۰ ميليون دلار ثبت شده است. مقايسه اين عدد با مدت مشابه سال گذشته، رشد ۲/ ۲ درصدي صادرات را نشان مي‌دهد. از سوي ديگر، ميزان واردات کشور در همين بازه زماني ۳۵ميليارد و ۶۷۲ ميليون دلار بوده است، مقايسه اين رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته حاکي از افت ۱۹درصدي واردات است. در مجموع کل تجارت کشور در اين مدت معادل ۷۲ ميليارد و ۲۲ ميليون دلار ثبت شده که نسبت به مدت سال قبل ۹درصد افت داشته است. در مجموع با احتساب ميعانات گازي، تراز تجاري کشور در ۱۰ ماه ابتدايي سال جاري، مثبت ۶۷۸ ميليون دلار بوده است.
اما وضعيت صادرات کشور به تفکيک حوزه‌هاي مختلف نشان مي‌دهد بيشترين رقم صادرات به لحاظ ارزشي در ۱۰ ماه امسال، به ترتيب به دو بخش «صنعت» و «پتروشيمي» اختصاص داشته است. بخش صنعت با بيش از ۱۶ ميليارد دلار صادرات در صدر فهرست دسته‌هاي مختلف صادراتي قرار دارد، از سوي ديگر درصد تغييرات همين بخش نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشان مي‌دهد که صادرات بخش صنعت با رشد ۱۰ درصدي همراه شده است. همچنين صادرات بخش پتروشيمي در مقايسه با ۱۰ ماه منتهي به دي ۹۶ رشد ۲۵ درصدي را ثبت کرده است. صادرات محصولات اين بخش در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال، به بيش از ۱۲ ميليارد دلار رسيده است. از سوي ديگر صادرات محصولات کشاورزي از ۳ ميليارد دلار عبور کرده و در عين حال با رشد ۵ درصدي نسبت به سال گذشته همراه شده است. اما در ميان گروه‌هاي مختلف، ميعانات گازي با بيشترين افت صادرات نسبت به سال گذشته مواجه شده، ميعانات گازي با ثبت ۳ ميليارد و ۵۳ ميليون دلار صادرات، افت ۴۶ درصدي صادرات را نسبت به سال ۹۶ تجربه کرده است. همچنين بخش معدن در اين بازه زماني حدود يک ميليارد و ۱۷۸ ميليون دلار صادرات داشته است که درصد تغييرات آن در مقايسه با سال قبل افت ۳۴ درصدي را نشان مي‌دهد. در انتهاي جدول بخش‌هاي صادراتي، فرش و صنايع دستي قرار دارد، اين بخش ۲۷۲ ميليون دلار صادرات را ثبت کرده که نسبت به ۱۰ ماه سال قبل ۲۶ درصد افت را ثبت کرده است. در مجموع ۶ گروه عمده، رقمي معادل ۳۶ ميليارد و ۳۵۰ ميليون دلار صادرات را به لحاظ ارزشي ثبت کرده است. همچنين مجموع صادرات اين محصولات به لحاظ وزني، رقم ۹۴ ميليون و ۸۷۵ هزار تن به‌دست آمده است. مقايسه رقم حجم صادرات غيرنفتي کشور در ۱۰ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل، با رشد ۲/ ۲ درصدي از نظر ارزشي همراه شده اما از لحاظ وزني ۵/ ۴ درصد افت پيدا کرده است.
تراز تجاري ايران با ۲۵ کشور هدف
اما بررسي مبادلات تجاري ايران با ۲۵ کشور اصلي و هدف در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال، حاوي نکات جالبي است. در ميان اين ۲۵ کشور هدف، تنها دو کشور آلمان و ايتاليا در حوزه يورو قرار دارند، مصر به‌عنوان تنها کشور آفريقايي در اين فهرست ديده مي‌شود و ديگر کشورها عمدتا آسيايي و کشورهاي منطقه هستند. از مجموع ۲۵ کشور هدف، ايران با ۱۴ کشور تراز مثبت و با ۱۱ کشور تراز تجاري منفي دارد. چين در صدر فهرست کشورهاي آسيايي قرار دارد که ايران با آن تراز تجاري منفي به‌دست آورده است. تراز تجاري ايران با چين منفي يک ميليارد و ۳۸۱ ميليون دلار را به ثبت رسانده که اين رقم بيشترين تراز منفي در اين فهرست در ميان کشورهاي آسيايي و دومين کشور در فهرست کلي است. اما همان طور که انتظار مي‌رفت در ميان کشورهايي که ايران نسبت به آنها تراز تجاري مثبت دارد، عراق و افغانستان ديده مي‌شود. کل صادرات ايران به عراق در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال از مرز ۷ ميليارد و ۵۰۰ ميليون دلار عبور کرده و واردات ايران از اين کشور تنها ۵۱ ميليون دلار بوده است تا به اين ترتيب تراز تجاري ايران با اين همسايه غربي، ۷ ميليارد و ۴۶۳ ميليون دلار ثبت شود. همچنين در اين دسته از کشورها، افغانستان حضور دارد که تراز تجاري ايران با آن ۲ ميليارد و ۵۲۳ ميليون دلار در اين دوره زماني ثبت شده است.
در ميان کشورهاي منطقه و حاشيه خليج فارس، امارات‌متحده‌عربي تنها کشوري است که ايران داراي تراز تجاري منفي با آن است. اما از سوي ديگر ايران با کشورهايي از جمله عمان، کويت و قطر تراز مثبت تجاري داشته است. تراز تجاري ايران با امارات منفي ۱۴۳ ميليون دلار رقم خورده و تراز تجاري ايران به ترتيب با عمان، کويت و قطر، ۲۳۵ ميليون دلار، ۲۰۲ ميليون دلار و ۱۸۸ ميليون دلار به نفع ايران ثبت شده است.
از سوي ديگر، ايران با دو کشور حوزه يورو تراز تجاري منفي داشته است. آلمان در صدر فهرست کشورهايي قرار دارد که ايران با آنها تراز تجاري منفي داشته است. در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال آلمان بيش از ۲ ميليارد دلار به ايران صادرات داشته و در مقابل تنها ۲۱۵ ميليون دلار از ايران کالا وارد کرده است، بنابراين تراز تجاري ايران با اين کشور، منفي يک ميليارد و ۸۰۴ ميليون دلار ثبت شده است. همچنين تراز تجاري ايران با ايتاليا در اين دوره زماني، منفي ۷۲۶ ميليون دلار رقم خورده است. اما آمار کلي از مجموع تجارت ايران با ۲۵ کشور اول هدف نشان مي‌دهد که ارزش صادرات ايران به اين کشورها ۳۳ ميليارد و ۶۷۰ ميليون دلار بوده است و از سوي ديگر اين کشورها مجموعا ۲۶ ميليارد و ۴۶۶ ميليون دلار به ايران واردات داشته‌‌اند تا حجم ارزشي اين مبادلات به بيش از ۶۰ ميليارد دلار برسد. همچنين مجموع تراز تجاري ايران با ۲۵ کشور اول هدف ۷ ميليارد و ۲۰۵ ميليون دلار به نفع ايران به‌دست آمده است. چين، امارات، عراق، ترکيه، هند، جمهوري کره، افغانستان، آلمان، فدراسيون روسيه، پاکستان، ايتاليا، عمان، اندونزي، تايلند، ژاپن، مالزي، تايوان، جمهوري آذربايجان، ترکمنستان، کويت، مصر، قطر، ويتنام، قزاقستان و ارمنستان ۲۵ کشور هدف هستند.
واردات کشور به تفکيک گروه‌هاي اقتصادي
از منظر ديگر ارزش واردات مجموع کالاهاي واسطه‌اي، سرمايه، مصرفي و ساير کالا به ايران در ۱۰ ماه منتهي به دي امسال، ۳۵ ميليارد و ۶۷۲ ميليون دلار به‌دست آمده است. در صدر فهرست اين چهار دسته، کالاهاي واسطه‌اي با بيش از ۲۲ ميليارد دلار بيشترين محصولات وارداتي به ايران بوده است. پس از آن واردات کالاهاي سرمايه‌اي به ارزش ۵ ميليارد و ۷۶۴ ميليون دلار در رده دوم قرار گرفته است. همچنين گروه کالاهاي مصرفي به ارزش ۵ ميليارد و ۵۲۴ ميليون دلار در رده سوم محصولات وارداتي به کشور ديده مي‌شود و ساير کالاها به ارزش ۲ ميليارد و ۲۱۶ ميليون دلار در رده آخر اين چهار دسته کالايي قرار دارد. آمارهاي مذکور بيانگر اين است که کالاهاي واسطه‌اي در مجموع بيش از ۶۲ درصد از واردات کشور و سه دسته ديگر ۳۸ درصد از واردات ايران را تشکيل مي‌دهند. همچنين از زاويه تفکيک گروه‌هاي اقتصادي، ايران بيشترين صادرات خود را در اين دوره زماني به کشورهاي همکاري اسلامي (OIC) داشته است. ايران به اين کشورها حدود ۲۰ ميليارد دلار صادرات داشته است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد ۲۴ درصدي را نشان مي‌دهد. از سوي ديگر، ايران با ۹۲۹ ميليون دلار، کمترين صادرات خود را به اتحاديه اروپا(EU) داشته است. درصد تغييرات صادرات ايران به اتحاديه اروپا نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۲۳ درصد افت کرده است.