پرونده سال ۹۹ با تمام فراز و فرودهايش بسته شد. بررسي آمارهاي مرتبط با تورم در سال گذشته حاوي چهار نکته مهم است: نخست اينکه تورم ماهانه در اسفندماه کمترين ميزان تورم ماهانه در سال ۹۹ بوده است. تورم ماه مذکور معادل ۸۱/ ۱ درصد برآورد شده است. مورد دوم اينکه نرخ تورم نقطه‌اي در ماه پاياني سال در مقايسه با ماه قبل به ميزان ۵/ ۰واحد درصد افزايش يافته است. مورد سوم؛ تورم سالانه در سال پاياني دهه ۹۰ به بالاترين سطح خود در دهه ۹۰ رسيد. تورم مذکور در سال ۹۹ برابر ۴/ ۳۶ درصد ثبت شده است. آمارها از اختلاف ۴/ ۱۴ واحد درصدي با تورم هدف‌گذاري شده (معادل ۲۲ درصد) دلالت دارد. کارشناسان اقتصادي بر اين باورند که تا ارديبهشت سال‌جاري وعده هدف‌گذاري بانک مرکزي محقق نشود. نکته مهم ديگر اينکه در ماه مذکور دهک‌هاي پردرآمد تورم بالاتري را تجربه کرده‌اند.

پايين‌ترين تورم ماهانه سال ۹۹

مرکز آمار ايران، گزارش شاخص قيمت کالاها و خدمات مصرفي خانوار در ماه پاياني سال ۱۳۹۹ را منتشر کرد. براساس اين گزارش در اسفند ماه شاخص قيمت مصرف‌کننده به ميزان ۱/ ۲۹۸واحد رسيده، در نتيجه تورم ماهانه کل کشور ۸/ ۱درصد ثبت شده است. تحليل آمارهاي رسمي نشان مي‌دهد که تورم ماهانه در ماه پاياني زمستان سال گذشته به ميزان ۷/ ۰ واحد درصد نسبت به بهمن ماه کاهش داشته است. آمارهاي رسمي حاکي از آن است که تورم ماهانه در دومين ‌ماه زمستان سال‌گذشته به ميزان ۵/ ۲ درصد گزارش شده است. نکته قابل ذکر ديگر اين است که تورم ماهانه دو ماه اسفند (۸۱/ ۱ درصد) و دي‌ (۸۲/ ۱ درصد)، کمترين ميزان تورم را در بين ماه‌هاي سال‌جاري داشته‌اند؛ در ماه بهمن روند نزولي تورم ماهانه سه‌ماهه آبان، آذر و دي پايان يافت اما در ماه پاياني سال دوباره اين روند نزولي شد. اين موضوع مي‌تواند حاکي از آن باشد که سياست‌گذار در پايدار کردن تورم ماهانه موفق نبوده و هنوز موضوع انتظارات تورمي پابرجاست. به عبارت ديگر در اقتصاد کشور هنوز مسير مشخصي براي تورم وجود ندارد. به عبارت ديگر گرچه تورم از سطح بالاي ۵ درصدي خود فاصله گرفته‌ ولي هنوز نتوانسته در سطوح زير يک درصد پايدار بماند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد که از ماه مهر تا دي سال‌جاري، تورم ماهانه به شکل پله‌اي کاهش داشته و در دي‌ماه به سطح ۸/ ۱ درصد رسيده اما برخلاف انتظار کارشناسان و تحليلگران اقتصادي در بهمن‌ماه روند افزايشي به خود گرفت و به ميزان ۵/ ۲ درصد رسيد. نقطه شکست ديگر اين روند، تورم ماهانه اسفند بود. تورم ماهانه ماه مذکور دوباره به سطح ۸/ ۱ درصدي برگشته است. بررسي آمارهاي رسمي همچنين نشان مي‌دهد که در ماه پاياني سال ۹۹، تورم ماهانه شهري رقم ۸/ ۱ درصد و تورم ماهانه روستايي معادل ۶/ ۱درصد ثبت شده است. مقايسه اين اعداد با تورم‌هاي ماه قبل نشان مي‌دهد که تورم شهري به ميزان ۶/ ۰ واحد درصد و همچنين تورم ماهانه روستايي معادل ۷/ ۱ واحد درصد نسبت به ماه قبل کاهش داشته است. بنا بر آمارهاي رسمي تورم ماهانه براي گروه‌هاي عمده «خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» و «کالاهاي غير‌خوراکي و خدمات» به ترتيب معادل ۷/ ۱ و ۸/ ۱درصد بوده است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغيير عدد شاخص قيمت، نسبت به ماه قبل است.

آناليز تورم ماهانه

بررسي گزارش‌هاي رسمي نشان مي‌دهد در گروه عمده «خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» بيشترين افزايش قيمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکيان» (مرغ ماشيني، گوشت گوسفند و گوشت گاو)، گروه «قند و شکر و شيريني» (قند و شکر) و گروه «روغن‌ها و چربي‌ها » (روغن نباتي جامد، روغن زيتون، روغن مايع) است. تورم گروه «گوشت قرمز و گوشت ماکيان» معادل ۸ درصد و گروه «روغن‌ها و چربي‌ها» برابر ۷/ ۳ درصد ثبت شده است. در گروه عمده «کالاهاي غير‌خوراکي و خدمات»، گروه «پوشاک و کفش»، گروه «هتل و رستوران» (کرايه تالار پذيرايي و غذاهاي آماده) و گروه «مبلمان و لوازم خانگي» (ظروف آشپزخانه) بيشترين افزايش قيمت را نسبت به ماه قبل داشته‌اند. تورم ماهانه گروه‌هاي «پوشاک و کفش» و «هتل و رستوران» برابر ۷/ ۴ درصد و گروه «مبلمان و لوازم خانگي» معادل ۸/ ۲ درصد گزارش شده است. همچنين در اين ماه گروه «سبزيجات» (گوجه‌فرنگي، پياز و خيار) نسبت به ماه قبل بيشترين کاهش قيمت را داشته است. در گروه مذکور تورم ماهانه به ميزان ۲/ ۶ درصد نسبت به ماه گذشته، کاهش داشته است. در نهايت نکته بااهميت ديگر در تورم ماهانه اسفند تورم کنترل شده مسکن است. تورم اين گروه معادل ۶/ ۱ درصد برآورد شده است.

افزايش تورم نقطه‌اي در اسفند

نرخ تورم نقطه‌اي در ماه پاياني سال به ميزان ۷/ ۴۸ درصد رسيده که اين امر به معني آن است که خانوارهاي کشور به طور ميانگين ۷/ ۴۸ درصد بيشتر از اسفند سال ۱۳۹۸ براي خريد يک «مجموعه کالاها و خدمات يکسان» هزينه کرده‌اند. نرخ تورم نقطه‌اي در ماه پاياني سال در مقايسه با ماه قبل به ميزان ۵/ ۰واحد درصد افزايش يافته است. نرخ تورم نقطه‌اي گروه عمده «خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» با کاهش ۲/ ۰ واحد درصدي به ۶/ ۶۶ درصد و گروه «کالاهاي غير‌خوراکي و خدمات» با افزايش ۸/ ۰واحد درصدي به سطح ۵/ ۴۰درصد رسيده است. اين امر در حالي است که نرخ تورم نقطه‌اي براي خانوارهاي شهري ۸/ ۴۷ درصد ثبت شده که نسبت به ماه قبل ۶/ ۰واحد درصد افزايش داشته است. همچنين اين نرخ براي خانوارهاي روستايي به ميزان ۳/ ۵۳ درصد بوده که نسبت به ماه قبل ۳/ ۰ واحد درصد کاهش داشته است. منظور از نرخ تورم نقطه‌اي، درصد تغيير عدد شاخص قيمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. بررسي‌هاي رسمي نشان مي‌دهد که تورم نقطه به نقطه براي سومين ماه متوالي روند صعودي به خود گرفت. درحالي‌که اين تورم در آذرماه با ثبت رقم ۸/ ۴۴ درصد روند نزولي به خود گرفته بود ولي در ماه‌هاي دي (۲/ ۴۶ درصد) و بهمن (۲/ ۴۸‌ درصد) و اسفند (۷/ ۴۸ درصد) روند افزايشي به خود گرفت. بنا بر تحليل آمارهاي رسمي گرچه تورم ماهانه در اسفندماه به سطح ۸/ ۱ درصد رسيد ولي تورم نقطه به نقطه در محدوده ۵۰ درصد ثبت شد. با وجود اينکه در ارديبهشت سال ۹۸ تورم نقطه‌اي بالاي ۵۰ درصد براي اقتصاد کشور ثبت شده بود ولي به لحاظ رواني ثبت عدد بالاي ۵۰ درصد براي اين شاخص در انتهاي سال عدد مطلوبي نيست.

بيشترين تورم سالانه دهه ۹۰

بررسي‌هاي رسمي نشان مي‌دهد نرخ تورم سالانه اسفند ماه براي خانوارهاي کشور به ميزان ۴/ ۳۶ درصد رسيده که نسبت به همين شاخص در ماه قبل معادل ۲/ ۲ واحد درصد افزايش داشته است. همچنين بنا بر آمارهاي رسمي نرخ تورم سالانه براي خانوارهاي شهري و روستايي به ترتيب به ميزان ۲/ ۳۶درصد و ۷/ ۳۷ درصد گزارش شده است که براي خانوارهاي شهري ۱/ ۲ واحد درصد افزايش و براي خانوارهاي روستايي ۷/ ۲ واحد درصد افزايش داشته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغيير ميانگين اعداد شاخص قيمت در يک سال منتهي به ماه جاري، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. بررسي روند تورم سالانه در دهه ۹۰ حاکي از آن است اين شاخص از سال ۹۱ تا ۹۲ روند صعودي داشته است به نحوي که در سال ۹۲ به سطح ۸/ ۳۲ درصد رسيده است. پس از آن در سال‌هاي بين ۹۳ تا ۹۵ اين شاخص روندي نزولي داشته به نحوي که در سال ۹۵ به پايين‌ترين ميزان خود رسيده است. تورم سالانه سال ۹۵ معادل ۹/ ۶ درصد ثبت شده است. در ادامه اين شاخص روند صعودي به خود گرفت به نحوي که در سال پاياني دهه ۹۰ به بالاترين سطح خود در دهه ۹۰ رسيد. تورم مذکور در سال ۹۹ برابر ۴/ ۳۶ درصد به ثبت رسيده است. آمارها از اختلاف ۴/ ۱۴ واحد درصدي با تورم هدف‌گذاري شده دلالت دارد. بانک مرکزي براي تورم سال ۹۹ رقم ۲۲ درصد را هدف‌گذاري کرده بود. به نظر مي‌رسد تا ارديبهشت سال‌جاري وعده هدف‌گذاري بانک مرکزي محقق نشود.

کاهش شکاف تورم دهکي

مرکز آمار در گزارشي ديگر شاخص قيمت مصرف‌کننده کل کشور را براساس دهک‌هاي هزينه‌اي در سومين ماه فصل زمستان منتشر کرد. براساس آمارهاي رسمي نرخ تورم کل کشور در اسفند ماه سال گذشته برابر ۴/ ۳۶ درصد برآورد شده است که در دهک‌هاي مختلف هزينه‌اي در بازه ۶/ ۳۴ درصد براي دهک اول تا ۵/ ۴۳ درصد براي دهک دهم نوسان داشته است. بررسي آمارها نشان مي‌دهد که در ماه مذکور دهک‌هاي پردرآمد تورم بالاتري را تجربه کرده‌اند. همچنين محدوده تغييرات تورم ۱۲ماهه در گروه عمده «خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» بين ۵/ ۳۶ درصد براي دهک دهم تا ۲/ ۴۱درصد براي دهک دوم ثبت شده است. در مورد گروه عمده «کالاهاي غير‌خوراکي و خدمات» نيز محدوده مذکور بين ۶/ ۲۸درصد براي دهک اول تا ۳/ ۴۵ درصد براي دهک دهم بوده است. بر اساس آمارهاي رسمي، فاصله تورمي دهک‌ها در ماه مذکور به ميزان ۸/ ۸ درصد رسيده که نسبت به ماه قبل (که معادل ۲/ ۹ درصد بوده) به ميزان ۴/ ۰واحد درصد کاهش داشته است. همچنين فاصله تورمي در گروه عمده «خوراکي‌ها، آشاميدني‌ها و دخانيات» نسبت به ماه قبل ۲/ ۰ واحد درصد و در گروه عمده «کالاهاي غير‌خوراکي و خدمات» نسبت به ماه قبل ۸/ ۰واحد درصد افزايش داشته است.